|
Gooi uw oude desktop-PC niet zomaar op de schroothoop! Negen kansen op de tien zit er een uitstekend functionerende ATX-voeding in, die u met deze kleine, één tientje kostende breakout print nog nuttig in uw hobby-lab kunt gebruiken.
|
Achtergrondinformatie over ATX
Wat is ATX?
ATX is het letterwoord van Advanced Technology Extended. Het is een internationale standaard waar fabrikanten van PC-behuizingen, -moederborden en -voedingen zich aan moeten houden. Het maakt dan voor bedrijven of hobbyisten die PC-configuraties samenbouwen niet uit welk moederbord met welke voeding in welke kast wordt ingebouwd. Alles dat aan de ATX-standaarden voldoet past op en in elkaar!
De ATX-voeding
Een belangrijk onderdeel van de ATX-standaard beschrijft de eisen waaraan de voeding moet voldoen. Een ATX-voeding levert gestabiliseerde gelijkspanningen van:
-12,0 V ± 10 % (blauwe aders)
-5,0 V ± 10 % (witte aders)
+3,3 V ± 4 % (oranje aders)
+5,0 V ± 5 % (rode aders)
+12,0 V ± 5 % (gele aders)
De percentages geven de maximale afwijking aan die de standaard toelaat.
Laat dat nu nét die spanningen zijn die u bij het experimenteren met schakelingen steeds nodig hebt en waar u nu minstens twee dure regelbare lab-voedingen voor gebruikt. De stroomcapaciteit is niet gestandaardiseerd, want ATX-voedingen worden aangeboden met verschillende uitgangsvermogens, van 200 W tot meer dan 1 kW. Omdat er uiteraard een massale vraag is naar ATX-voedingen, is de concurrentie groot en zijn de prijzen laag. Als voorbeeld ziet u op de onderstaande foto model PF198-20SSV0434 van het Thailandse NMB. Deze ATX-voeding, die slechts € 10,98 kost, levert een totaal vermogen van niet minder dan 198 W en kan de volgende stromen leveren:
0,5 A op de -12 V uitgang
0,5 A op de -5 V uitgang
16,0 A op de +3,3 V uitgang
22,0 A op de +5 V uitgang
4,4 A op de +12 V uitgang
 |
| Een van de goedkoopste ATX-voedingen die op de markt zijn. (© m-ware.de) |
Zo'n ATX-voeding wordt met een heleboel kabels geleverd, maar waar het in het kader van dit artikel om gaat is de dikste kabel met de zogenaamde 'Main Power Molex Connector', een 20- of 24-polige connector waarop u alle uitgangsspanningen terug vindt en waarop ook een aantal besturingssignalen staat. Zoals uit onderstaande figuur blijkt is de 24-polige connector, ATX2 genoemd, slechts een uitbreiding van de 20-polige ATX1. De pennen 1 tot en met 10 en 13 tot en met 22 zijn identiek aan de pennen van de ATX1. U kunt dus ook een voeding met een 20-polige connector zonder meer gebruiken in het XH-M229 ATX breakout board dat in dit artikel wordt beschreven.
 |
| De twee uitvoeringen van de 'Main Power Molex Connector'. (© 2019 Jos Verstraten) |
U ziet dat de geleverde vijf voedingsspanningen op diverse pennen worden aangeboden. De +3,3 V zit bijvoorbeeld op de pennen 1/2/11 respectievelijk 1/2/12/13. Daarnaast staan er echter drie communicatiesignalen op de connector ter beschikking:
- PS_ON#
Dit is een actief laag besturingssignaal, waarmee u de voeding kunt in- of uitschakelen. Als u dit signaal 'L' maakt, levert een ATX-voeding zijn uitgangsspanningen. Als u deze pen open laat gaat de voeding naar een standby-modus waarbij alle voedingsspanningen op 0 V staan. - 5VSB
Op deze uitgang staat ook in de standby-modus van de voeding een spanning van +5 Vdc. Deze spanning wordt gebruikt voor het voeden van schakelingen in uw PC die nooit zonder spanning mogen staan. Deze uitgang kunt u dus gebruiken voor het voeden van een LED (uiteraard via een serieweerstand) die gaat branden als u de voeding met de netspanning verbindt. - PWR_OK
De voeding maakt deze pen 'H' als de +5 Vdc en +3,3 Vdc uitgangsspanningen binnen de gespecificeerde toleranties liggen. U kunt deze uitgang gebruiken om via een LED aan te duiden dat de voeding uitgangsspanningen levert.
 |
| De kabel uit een ATX-voeding met de Main Power Molex Connector. (© Banggood) |
Omdat een ATX-voeding bij normaal gebruik in uw PC geen kans loopt op kortgesloten uitgangen staat er niets in de specificaties over stroombegrenzingen of-beveiligingen. Als u een ATX-voeding gebruikt voor experimenten is het absoluut noodzakelijk dat u alle spanningsuitgangen afzekert met snelle glaszekeringen. Gebruik 1 A zekeringen, voor het normale experimenteerwerk is dat meer dan genoeg.
Minimale belasting soms noodzakelijk
Sommige ATX-voedingen leveren uitsluitend de gespecificeerde uitgangsspanningen als de +5 Vdc en +3,3 Vdc voedingen met een minimale stroom worden belast. Als u uw voeding gebruikt met het in dit artikel besproken XH-M229 ATX breakout board en er gebeurt niets, dan weet u dat u met zo'n voeding te maken hebt. Het volstaat dan draadgewonden weerstanden van 10 Ω en 5 W tussen de +3,3 Vdc en +5,0 Vdc uitgangen en de massa te schakelen om het geheel in werking te zetten.
Het XH-M229 ATX breakout board
De XH-M229 print
De volledige schakeling is ondergebracht op één printje van 128 mm bij 48 mm. Dit is te koop voor prijzen die variëren tussen € 5,00 en € 20,00, maar de meeste leveranciers zitten rond € 10,00. Zoals uit onderstaande foto blijkt zit aan de rand van de print een 24-polige contra-stekker, waarin u de Main Power Molex Connector van uw ATX-voeding kunt pluggen, zowel de 20- als de 24-polige uitvoering. De print bevat in feite alleen vier zekeringen, een miniatuur schuifschakelaartje en een LED met voorschakelweerstand. Zoals u ziet staan er acht forse 4 mm stekkerbussen op de print. Er worden helaas maar vier van de vijf leverbare spanningen afgetakt. De -5 Vdc wordt niet uitgevoerd. Dat is geen grote ramp, want zeg nu zélf, wanneer hebt u een voedingsspanning van -5 Vdc nodig?
 |
| Het XH-M229 ATX breakout board. (© Banggood) |
Zoals vrijwel alle Chinese printen is ook deze dubbelzijdig uitgevoerd. Uit de onderstaande foto blijkt duidelijk dat het schuifschakelaartje niets anders doet dan pen 16 naar de massa schakelen in de ON-positie. Deze schakelaar levert dus het PS_ON# besturingssignaal aan de ATX-voeding. De LED wordt via een voorschakelweerstand gevoed uit de +3,3 Vdc uitgangsspanning en wel vóór de zekering.
 |
| De twee zijden van de print. (© 2019 Jos Verstraten) |
Ons oordeel over de XH-M229
Zoals gebruikelijk zijn zowel de print als de toegepaste componenten van uitstekende kwaliteit. Wij weten dat er bij Chinese producten tot op de cent wordt bezuinigd om het product zo goedkoop mogelijk aan de wereld aan te bieden. Tóch vinden wij het zeer jammer dat er aan het ontwerpje van dit in wezen zeer bruikbaar en handig printje niet iets meer aandacht is besteed. Het had in de prijs écht niet veel uitgemaakt als er niet één indicatie-LED was toegepast maar vier die ieder de aanwezigheid van een van de vier uitgangsspanningen weergeven. Als er nu een zekering defect raakt ziet u dat niet onmiddellijk aan het printje. Met die vier LED'jes was dat wél het geval geweest.
XH-M229 Desktop PC ATX Transfer Board
