Er zijn zeven verschillende reeksen voor de waarde van weerstanden in de handel, die respectievelijk de E-3, E-6, E-12, E-24, E-48, E-96 en E-192 reeks worden genoemd. |
Wat is de tolerantie van een weerstand?
Fabricageprocessen gaan steeds gepaard met bepaalde afwijkingen, de tolerantie van het proces. Als een productiestraat is ingesteld op de fabricage van 1 kΩ weerstanden en u gaat alle weerstanden nauwkeurig nameten, dan zal blijken dat er onderling verschillen optreden.
Die verschillen noemt men de tolerantie van de weerstanden en deze tolerantie is, na de waarde, de tweede meest belangrijke parameter van het onderdeel. Fabrikanten zijn met de huidige technologische processen in principe in staat onderdelen in massa te produceren met redelijk kleine toleranties. Hoe kleiner de onderlinge afwijkingen zijn, hoe duurder echter de productie.
Internationale E-reeksen
Men moet zich dus steeds de vraag stellen hoe groot de tolerantie van een bepaald onderdeel in een bepaald ontwerp mag zijn. Het heeft geen zin een weerstand met een tolerantie van 1 % in te zetten op een plaats waar een onderdeel met een afwijking van 10 % net zo goed voldoet.
Vandaar dat men internationaal een aantal nauwkeurigheidsklassen heeft vastgesteld waar alle fabrikanten zich aan houden.
Weerstanden werden en worden geproduceerd met tolerantiegrenzen van 40 %, 20 %, 10 %, 5 %, 2 %, 1 %, 0,5 % en 0,1 %. Deze procentuele afwijkingen gelden zowel naar onder als naar boven, zodat men dus in feite steeds over ± percentages moet praten. Een weerstand van 100 kΩ met een tolerantie van 10 % heeft een waarde die ergens ligt tussen 90 kΩ en 110 kΩ.
Tolerantie bepaalt het aantal weerstandswaarden
Als een weerstand van 100 kΩ ±10 % een praktische waarde kan hebben die ergens ligt tussen 90 kΩ en 110 kΩ heeft het weinig zin in dezelfde 10 % reeks een weerstand van 95 kΩ op de markt te brengen! Door de tolerantiespreidingen op de individuele componenten van 95 kΩ en 100 kΩ kan het voorkomen dat een weerstand van 95 kΩ in feite als 100 kΩ gecodeerd zou moeten worden.
Men moet een productreeks zo samenstellen dat de tolerantiegebieden van de individuele waarden elkaar net overlappen. Iedere gestandaardiseerde tolerantieklasse vereist bijgevolg een specifieke samenstelling van de waarden om aan de overlappingseis te voldoen. Men kan berekenen dat aan de voorwaarde voldaan wordt als er tussen tolerantie-klasse en aantal weerstandswaarden in een decade onderstaand verband bestaat:
- 40 % tolerantie: 3 verschillende waarden per decade
- 20 % tolerantie: 6 verschillende waarden per decade
- 10 % tolerantie: 12 verschillende waarden per decade
- 5 % tolerantie: 24 verschillende waarden per decade
- 2 % tolerantie: 48 verschillende waarden per decade
- 1 % tolerantie: 96 verschillende waarden per decade
- 0,5 % tolerantie: 192 verschillende waarden per decade
Zeven praktische weerstandsreeksen
Er zijn dus zeven verschillende decadereeksen voor de waarde van weerstanden in de handel, die respectievelijk de E-3, E-6, E-12, E-24, E-48, E-96 en E-192 reeks worden genoemd. De indeling van deze reeksen kan wiskundig worden berekend met de formule:
F = x-ste machtswortel uit 10
waarbij x staat voor de reeks en F de vermenigvuldigingsfactor is die het verband geeft tussen twee opeenvolgende waarden uit een reeks.
De praktische weerstandswaarden
E3 (40 %) |
E6 (20 %) |
E12 (10 %) |
E24 (5 %) |
E48 (2 %) |
E96 (1 %) |
E192 (0,5 %) |
10 | 10 | 10 | 10 | 100 | 100 | 100 |
22 | 15 | 12 | 11 | 105 | 102 | 101 |
47 | 22 | 15 | 12 | 110 | 105 | 102 |
33 | 18 | 13 | 115 | 107 | 104 | |
47 | 22 | 14 | 121 | 110 | 105 | |
68 | 27 | 15 | 127 | 113 | 106 | |
33 | 16 | 133 | 115 | 107 | ||
39 | 18 | 140 | 118 | 108 | ||
47 | 20 | 147 | 121 | 109 | ||
56 | 22 | 154 | 124 | 110 | ||
68 | 24 | 162 | 127 | 111 | ||
82 | 27 | 169 | 130 | 113 | ||
30 | 178 | 133 | 114 | |||
33 | 187 | 137 | 115 | |||
36 | 196 | 140 | 117 | |||
39 | 205 | 143 | 118 | |||
43 | 215 | 147 | 120 | |||
47 | 226 | 150 | 121 | |||
51 | 237 | 154 | 123 | |||
56 | 249 | 158 | 124 | |||
62 | 261 | 162 | 126 | |||
68 | 274 | 165 | 127 | |||
75 | 287 | 169 | 129 | |||
82 | 301 | 174 | 130 | |||
91 | 316 | 178 | 132 | |||
332 | 182 | 133 | ||||
348 | 187 | 135 | ||||
365 | 191 | 137 | ||||
383 | 196 | 138 | ||||
402 | 200 | 140 | ||||
422 | 205 | 142 | ||||
442 | 210 | 143 | ||||
464 | 215 | 145 | ||||
487 | 221 | 147 | ||||
511 | 226 | 149 | ||||
536 | 232 | 150 | ||||
562 | 237 | 152 | ||||
590 | 243 | 154 | ||||
619 | 249 | 156 | ||||
649 | 255 | 158 | ||||
681 | 261 | 160 | ||||
715 | 267 | 162 | ||||
750 | 274 | 164 | ||||
787 | 280 | 165 | ||||
825 | 287 | 167 | ||||
866 | 294 | 169 | ||||
909 | 301 | 172 | ||||
953 | 309 | 174 | ||||
316 | 176 | |||||
324 | 178 | |||||
332 | 180 | |||||
340 | 182 | |||||
348 | 184 | |||||
357 | 187 | |||||
365 | 189 | |||||
374 | 191 | |||||
383 | 193 | |||||
392 | 196 | |||||
402 | 198 | |||||
412 | 200 | |||||
422 | 203 | |||||
432 | 205 | |||||
442 | 208 | |||||
453 | 210 | |||||
464 | 213 | |||||
475 | 215 | |||||
487 | 218 | |||||
499 | 221 | |||||
511 | 223 | |||||
523 | 226 | |||||
536 | 229 | |||||
549 | 232 | |||||
562 | 234 | |||||
576 | 237 | |||||
590 | 240 | |||||
604 | 243 | |||||
619 | 246 | |||||
634 | 249 | |||||
649 | 252 | |||||
665 | 255 | |||||
681 | 258 | |||||
698 | 261 | |||||
715 | 264 | |||||
732 | 267 | |||||
750 | 271 | |||||
768 | 274 | |||||
787 | 277 | |||||
806 | 280 | |||||
825 | 284 | |||||
845 | 287 | |||||
866 | 291 | |||||
887 | 294 | |||||
909 | 298 | |||||
931 | 301 | |||||
953 | 305 | |||||
976 | 309 | |||||
312 | ||||||
316 | ||||||
320 | ||||||
324 | ||||||
328 | ||||||
332 | ||||||
336 | ||||||
340 | ||||||
344 | ||||||
348 | ||||||
352 | ||||||
357 | ||||||
361 | ||||||
365 | ||||||
370 | ||||||
374 | ||||||
379 | ||||||
383 | ||||||
388 | ||||||
392 | ||||||
397 | ||||||
402 | ||||||
407 | ||||||
412 | ||||||
417 | ||||||
422 | ||||||
427 | ||||||
432 | ||||||
437 | ||||||
442 | ||||||
448 | ||||||
453 | ||||||
459 | ||||||
464 | ||||||
470 | ||||||
475 | ||||||
481 | ||||||
487 | ||||||
493 | ||||||
499 | ||||||
505 | ||||||
511 | ||||||
517 | ||||||
523 | ||||||
530 | ||||||
536 | ||||||
542 | ||||||
549 | ||||||
556 | ||||||
562 | ||||||
569 | ||||||
576 | ||||||
583 | ||||||
590 | ||||||
597 | ||||||
604 | ||||||
612 | ||||||
619 | ||||||
626 | ||||||
634 | ||||||
642 | ||||||
649 | ||||||
657 | ||||||
665 | ||||||
673 | ||||||
681 | ||||||
690 | ||||||
698 | ||||||
706 | ||||||
715 | ||||||
723 | ||||||
732 | ||||||
741 | ||||||
750 | ||||||
759 | ||||||
768 | ||||||
777 | ||||||
787 | ||||||
796 | ||||||
806 | ||||||
816 | ||||||
825 | ||||||
835 | ||||||
845 | ||||||
856 | ||||||
866 | ||||||
876 | ||||||
887 | ||||||
898 | ||||||
909 | ||||||
920 | ||||||
931 | ||||||
942 | ||||||
953 | ||||||
965 | ||||||
976 | ||||||
988 |
De kleurencodering van weerstanden
De waarde van weerstanden wordt gecodeerd door middel van vier of vijf kleurringen. Bij weerstanden van de E12 (10 %) en E24 (5 %) reeksen wordt gebruik gemaakt van vier ringen, bij weerstanden van de E48 (2 %), E96 (1 %) en E192 (0,5 %) reeksen wordt gebruik gemaakt van vijf ringen.De laatste ring, die de tolerantie aangeeft, is steeds iets breder dan de andere ringen. Op deze manier kunt u de volgorde van de ringen bepalen.
KLEUR | RING 1 cijfer |
RING 2 cijfer |
(RING 3) cijfer |
RING 4 OF 3 vermenigvuldiger |
LAATSTE RING tolerantie |
---|---|---|---|---|---|
zwart | - | 0 | 0 | x 1 | - |
bruin | 1 | 1 | 1 | x 10 | 1 % |
rood | 2 | 2 | 2 | x 100 | 2 % |
oranje | 3 | 3 | 3 | x 1.000 | 3 % |
geel | 4 | 4 | 4 | x 10.000 | - |
groen | 5 | 5 | 5 | x 100.000 | 0,5 % |
blauw | 6 | 6 | 6 | x 1.000.000 | - |
violet | 7 | 7 | 7 | - | - |
grijs | 8 | 8 | 8 | - | - |
wit | 9 | 9 | 9 | - | - |
goud | - | - | - | x 0,1 | 5 % |
zilver | - | - | - | x 0,01 | 10 % |
geen | - | - | - | - | 20 % |
FNIRSI S1 multimeter